سرو کهنسال شهر ابرکوه که عمری پنج هزار ساله دارد، پیرترین ساکن این شهر پنج هزار ساله است.
سرو نمادی از ایران بوده و در اسطوره‌ها آورده‌اند که سرو ابرکوهه کاشته شده از سوی زرتشت است و این مساله زیبایی و تقدس سرو پنج هزار ساله را صد چندان می‌کند.
در ایران باستان، کاشتن درخت از اهمیت بسیار بالایی در طبقات مختلف جامعه برخوردار بوده است. در نگاره ها و آثار باستانی مانند حجاری های دوره هخامنشی در تخت جمشید، نماد درخت و به طور خاص ، سرو آورده شده است.
زرتشتیان معتقدند که سرو به دلیل آن که درختی همیشه سبز است، همواره در ایران اهمیت خاصی داشته و سرو پنج هزار ساله ابرقو نیز که آن را سرو زرتشت هم می‌نامند، نمادی از همین امر به شمار می‌رود.
غیر از نگاره‌ها و حجاری‌ها در پارچه‌بافی‌ها هم به گونه‌ای گیاه ، درخت و همان سرو خمیده که بعدها در فرهنگ ایرانی ترمه نامیده شده ، دیده می‌شود. سرو ابرقو در دیگر هنرهای ایرانی نیز به چشم می‌خورد.
مینیاتور بهترین مجال برای شناسایی این درخت کهنسال است که به شکلی منحصر به فرد در آثار هنرمندان این مرز و بوم جلوه کرده است. سرو ابرقو، این نگین سبز کویر ایرانیان در تمامی جهان به عنوان نمادی از زندگی و زیبایی معرفی شده است.
سرو ابرکوه درون مسجد جامع ابرکوه است.
این مسجد با محراب گچ‌بری منحصر به فرد به صورت چهار ایوان و حیاطی مستطیل شکل و دارای دهلیز‌ها، شبستان‌ها و متعلقات دیگر است که از نظر سبک ساختمانی از بناهای چهار ایوانی به شمار می‌آید.
مسجد دیگری که در این شهر قرار دارد، مسجد بیرون است که مردم این منطقه بر این باورند که قدمگاه علی بن موسی الرضا است. این مسجد شامل دو ایوان با حیاط مرکزی است و ایوان جنبی به گنبد خانه‌ای که از داخل مربع و از خارج نیم دایره است، متصل است.
شیوه معماری آتشکده‌های ساسانیان که به خاطر اعتقادات افراطی به دین زرتشت شهرت دارند، در ساخت این مسجد دیده می‌شود.
ابر کوه که از آن با نام ابرقو یا برکوه نیز در منابع قدیمی یاد شده است، نامش حتی در شاهنامه نیز آمده است. فردوسی از این شهر با نام دیار پهلوانان و محل رونق تاجران یاد می‌کند.
اگر به ابر کوه بروید، با تپه‌های سوخته‌ای در اطراف آن رو‌به‌رو می‌شوید که بنا بر بعضی روایات آتش ابراهیم در این مکان افروخته شده و عده‌ای نیز آنرا به آتش سیاوش نسبت می‌دهند.
از دیگر بناهای دیدنی این شهر، گنبد عالی است که از قدیمی‌ترین بناهای تاریخی ابر کوه محسوب می‌شود. گنبد عالی که در سال 448 هجری ساخته شده، بنایی هشت ضلعی است که توسط فرزند «امیر علی الدین شمس الدوله دیلمی» به نام فیروزان ساخته شده است. امیر علی الدین شمس الدوله دیلمی از امرای دیالمه است.
خانه آقازاده یکی بناهای دیدنی ابرکوه است که ساخت آن به دوران معاصر نزدیک است.این بنای قاجاری مساحتی هشتصد متری دارد و مانند سایر خانه‌های منطقه کویر دارای حیاط مرکزی است.
همچنین یخچال‌هایی که در اطراف ابر کوه قرار دارند به شکل مخروط و از زیبایی خاصی برخور‌‌دارند که نیاز مبرم مردم منطقه به یخ را به دلیل قرار گرفتن در منطقه گرمسیری برطرف می‌کردند.
شهرستان ابر کوه با وسعت 6 هزار کیلومتر مربع و در فاصله 140 کیلومتری غرب یزد و در مسیر اصلی یزد _ شیراز قرار دارد. فاصله این شهر تا شیراز 300 کیلومتر و تا اصفهان 280 کیلومتر است.
نزدیکی این شهر به دو شهرستان بزرگ ایران سبب شده که مسئولان گردشگری این استان به فکر جذب گردشگران نوروزی بیافتند. تمهیداتی نیز برای پذیرایی از میهمانان نوروزی در عید امسال از طرف اداره‌های دولتی و مردم ابر کوه در نظر گرفته شده است.
از جمله این اقدامات می‌توان به تشکیل ستاد اسکان مسافران نوروزی، پذیرایی و امکان مسافران نوروزی، امکان بازدید گردشگران داخلی و خارجی از تمامی بناها، ایجاد بناهایی برای راهنمایی مسافران و معرفی آثار تاریخی و دیدنی اشاره کرد.
وجه تسمیه ابرکوه
از آنجا که این شهر ابتدا در پای کوه ساخته شده، آنرا «برِکوه» می‌گفتند(کنار کوه) که در گویش مردم به «ابرکوه» تبدیل شد و پس از ورود اسلام این نام نیزمانند بعضی نام‌های دیگر در گویش عربی، کاف به قاف تبدیل و «ابرقو» خوانده شده است. نهایتا در سال 1350 این شهر به صورت رسمی «ابرکوه» نامیده شد. نام آن در منابع قدیم و جدید به صورت‌های «ابرقو»، «ابرکویه»، «ابرقویه»، «برقوه» و «درکوه» آمده است.
افسانه‌ها و داستان‌هایی درباره ابتدای حضور ابرکوه
درباره بوجود آمدن و قدمت ابرکوه افسانه‌ها و داستان‌هایی نقل می‌شود که اغلب سند و مرجع علمی مقبولی ندارند ولی با توجه به آثار و ابنیه باقیمانده می‌توان پی به قدمت زیاد ابرکوه پی‌برد. ولی تاریخ دقیق آنرا باید در نوشته‌های پراکنده جستجو کرد. در کتاب «شناخت ابرکوه و قدمت آن» از قول احمدبن حسین بن علی کاتب مولف کتاب تاریخ جدید یزد آمده زمانی که اسکندر کثه(یزد کنونی)به عنوان زندان قرار داد(یعنی زمانی که تازه یزد را بنیان نهاد)نایبی برای خود در «ری» تعیین کرد که از ایالات ابرقو-اصفهان-اصطخر-قم خراج به نزد وی می‌فرستاد.
در صورت صحت این گفته قدمت ابرکوه نه تنها از یزد بیشتر است بلکه در آن زمان هم سنگ و هم رده ایالت اصفهان و اصطخر قلمداد می‌شده است.
منبع:خبرگزاری میراث فرهنگی
جزیـــــره اســـــرار آمیــــــز دانــش