خیلی از شماها حداقل یک بار عصب کشی را تجربه کرده اید. معمولا کسی که کارش به عصب کشی می رسد، قبل از آن یک دوره درد دندان را تحمل کرده است و معمولا خود مراحل عصب کشی هم ممکن است همراه با درد باشد. در نهایت بعد از عصب کشی هم ممکن است چند روزی درد داشته باشیم. همه این موارد باعث می شود که عصب کشی یاد آور درد برایمان باشد.
من طی این 12 سال مطب داری دریافته ام که بیماران درباره ی عصب کشی و مراحل اجرای آن ابهامات زیادی دارند. لذا در مطب سعی می کنم در طی انجام کار، بیماران را با مسائل پیرامون آن آشنا کنم. در این مطلب هم سعی کرده ام مراحل مختلف عصب کشی را برای شما توضیح دهم. (روی تصاویر کلیک کنید تا آنها را واضح تر مشاهده کنید.)
1- تصویر بالا دندانی را نشان می دهد که دچار پوسیدگی شده و به عصب رسیده است.
ورود میکروب ها به پالپ دندان باعث ایجاد التهاب در پالپ شده و این التهاب باعث افزایش حجم پالپ می شود. با توجه به اینکه پالپ دندان در یک محفظه بسته واقع شده، باعث افزایش شدید فشار داخلی آن می شود. این افزایش فشار، منجر به فشار آمدن به پایانه های عصب دندان شده و درد دندان شروع می شود.
علت افزایش درد دندان در شب این است که موقعی که دراز می کشیم، فشار داخلی پالپ دندان باز هم بیشتر می شود.
در زمان های قدیم سیخ داغ شده را به محل پوسیدگی وارد می کردند و دندان درد خوب می شد. علت آن بود که با سوراخ کردن سقف پالپ و جاری شدن خون، فشار داخل پالپ کاهش پیدا کرده و درد کم می شد.
ما هم در مطب، جلسه ی اول چنین کاری می کنیم، البته مُدرن تر و استریل تر؟! ما با بی حسی و فرز و توربین دندان پزشکی پالپ را باز کرده و پانسمان می کنیم و این کار باعث خوب شدن دندان درد می شود.
2- بعد از تمیز کردن و برداشتن پوسیدگی به کانال های داخل ریشه دسترسی پیدا می کنیم. این کانال ها باید از هر نوع بافت نرم و احتمالا میکروب پاکسازی شده و کانال ها فرم داده شوند. این کار به وسیله فایل ها انجام می شود. بعد از این مرحله کانال های ریشه، آماده پُر کردن می شود .
3- کانال های ریشه با موادی به نام گوتا پرکا پُر می گردد. این مواد سازگار با نسوج انسانی است و موادی همراه دارد که باعث مشاهده ی آن توسط رادیوگرافی می شود. در ضمن توانایی شکل پذیری و فشرده شدن را دارد.
تا این مرحله به دو بار رادیو گرافی نیاز است تا بتوان طول کامل ریشه دندان را اندازه گرفت و از پُر شدن کامل ریشه مطمئن شد. پُر کردن کامل دندان اهمیت به سزایی دارد و عدم مهر و موم شدم کامل ریشه، باعث شکست درمان ریشه دندان خواهد شد.
بعد از پُر کردن ریشه، معمولا دندان به دو علت پانسمان موقت می شود: اول اینکه این درمان ها وقت گیر است و معمولا بیمار خسته می شود. ثانیا این کارها احتمال درد و ناراحتی های بعد از عصب کشی را به همراه دارد.
بنابراین معمولا پُر کردن کامل دندان را به جلسه ی بعد و اطمینان از قطع شدن درد احتمالی، موکول می کنیم.
4- ترمیم تاج دندان های عصب کشی شده باید با دقت صورت بگیرد، چون هم نسج دندانی زیادی تخریب شده و هم به علت عصب کشی دندان خشک و شکننده می شود.
قبل از اینکه مراحل مختلف پُر کردن دندان را شرح دهم، لازم است نگاهی به قسمت های مختلف یک دندان سالم داشته باشیم (روی تصویر بالا کلیک کنید).
مهم ترین مسئله در این تصویر این است که به موقعیت عصب دندان توجه داشته باشید. همانطور که در تصویر مشاهده می کنید، عصب دندان از سطح دندان فاصله بیشتری دارد تا از کناره های دندان. لذا پوسیدگی های کنار دندان زودتر به عصب می رسند تا اینکه از شیارهای سطح دندان پوسیدگی رشد کند.
مسئله بعد این است که تا پوسیدگی به عصب نرسیده، می شود دندان را بدون عصب کشی پُر کرد و این ربطی به عمق پوسیدگی ندارد، یعنی حفره ی پوسیدگی چه 1میلی متر باشد و چه 7 میلی متر، اگر به عصب دندان نرسد، پُر کردن احتیاج به عصب کشی نخواهد داشت. ولی اگر حتی به اندازه ی نوک سوزن پوسیدگی روی عصب دندان را باز کند، این دندان نیاز به عصب کشی خواهد داشت .
البته اگر به طور تصادفی (نه به خاطر پوسیدگی) عصب دندان باز شود، راه های درمانی دیگری مثل دایرکت پالپ کپ و .... برای آن وجود دارد که از حوصله ی این مقاله خارج است.
در مجموع اگر پوسیدگی دندان به عصب برسد، باید آن را عصب کشی کنیم و بعد دندان را پُر کنیم، حال چه درد داشته باشیم و چه نداشته باشیم. در حالیکه اکثر افراد فکر می کنند که فقط وقتی دندان را عصب کشی می کنیم که درد داشته باشیم.
تصویر بالا را نگاه کنید. این شکل دندانی است که پوسیدگی تا کناره های عصب دندان رفته، ولی هنوز به عصب دندان نرسیده است. در چنین حالتی معمولا دندان به سرما و گرما حساس می شود و با خوردن چیزهای شیرین ممکن است درد خفیفی روی دندان احساس کنیم.
نکته ی دوم در این تصویر این است که وقتی پوسیدگی از شیارهای دندان شروع می شود، دیگر از سطح گسترش پیدا نمی کند، بلکه از عمق گسترش پیدا کرده و مثل یک کوزه، دارای دهانه ای تنگ و بدنی وسیع است.
از این تصویر نتیجه می گیریم که نباید از ظاهر دندان، در مورد پوسیدگی آن قضاوت کرد، زیرا در ظاهر ممکن است پوسیدگی کم به نظر برسد، ولی ممکن است به عصب رسیده باشد.
پس به طور منظم برای چک کردن دندان ها، نزد دندان پزشک خود بروید تا در مراحل اولیه یدرمان تشخیص داده شود.
اولین کاری که ما برای پُر کردن دندان انجام می دهیم، برداشتن پوسیدگی های دندان است. به شکل بالا دقت کنید.
مقدار برداشت پوسیدگی بیشتر از خود فضای پوسیده شده است. علت آن است که مینای موجود در بالای فضای پوسیدگی، UN SUPPORT بوده و باید برداشته شود. علت دوم این است که ما برای دسترسی به عمق پوسیدگی مجبوریم به اصطلاح دهانه ی این پوسیدگی کوزه مانند را باز کنیم.
تهیه حفره های دندان پزشکی قوانین خاصی دارد که تمامی دندان پزشکان در مورد آن آموزش کامل دیده اند. نترسید دندانتان را اضافی برنمی دارند!
بعد از برداشت کامل پوسیدگی، ته حفره را چک می کنیم که روی عصب دندان باز نشده باشد. در صورتی که مطمئن شدیم که عصب دندان باز نیست، از موادی برای حفاظت عصب دندان(روی قسمت هایی که نزدیک عصب است)، استفاده می کنیم(همانند شکل بالا).
این مواد به دو علت استفاده می شوند:
1- عصب دندان را از تحریکات مختلف حرارتی حفاظت می کنند.
2- این مواد حاوی یون هایی است که عصب دندان را برای ساخته شدن مجدد تحریک می کنند و این برای استحکام عاج باقی مانده ی زیر پُر کردگی مفید است.
در مرحله ی آخر دندان را با آمالگام پُر می کنیم. آمالگام ماده ای است که ساختمان اصلی آن را نقره و جیوه تشکیل می دهد.
زمانی شایع کرده بودند که جیوه ی موجود در آمالگام برای بدن مضر است، در حالی که اصلا اینطور نیست. ما دندان پزشکان علت این شایعات را می دانیم، شما فکر خود را مشغول آن نکنید.
همین قدر بگویم که برای دندان های خلفی هنوز هم بعد از گذشت 100 سال ماده ای مناسب تر از آمالگام ساخته نشده است. البته تلاش های زیادی برای استحکام بخشیدن به مواد همرنگ دندان انجام می شود، ولی هنوز در مقایسه با آمالگام، عقب هستند.
جزیـــــره اســـــرار آمیــــــز دانــش