یکی از غرفه‌هایی که امسال به صورت مستقل و با عنوان یک غرفه به مجموعه نمایشگاه اضافه شد، غرفه نجوم بود که با عنوان فیزیک هستی فعالیت داشت، غرفه‌ای که به علت جذابیت موضوعی طرفداران زیادی داشت و به کمتر بازدیدکننده‌ای اجازه می‌داد از جلوی آن عبور کند و دقایقی را میهمان آن نباشد.
| یکی از غرفه‌هایی که امسال به صورت مستقل و با عنوان یک غرفه به مجموعه نمایشگاه اضافه شد، غرفه نجوم بود که با عنوان فیزیک هستی فعالیت داشت، غرفه‌ای که به علت جذابیت موضوعی طرفداران زیادی داشت و به کمتر بازدیدکننده‌ای اجازه می‌داد از جلوی آن عبور کند و دقایقی را میهمان آن نباشد. |
استقبال از غرفه نجوم و فیزیک هستی
سال‌های قبل روال این گونه بود که معمولا به همت بخش دانشگاهی نمایشگاه و با حضور یکی از استادان نجوم و فیزیک آشنا به آیات مرتبط قرآنی(با موضوع مورد اشاره) نشست‌هایی تخصصی برگزار میشد که نمونه‌هایی از آن توسط سازمان فعالیت‌های قرآنی دانشجویان در سال‌های قبل و امسال برگزار شد،
اما امسال موضوع نجوم و ستارگان و چگونگی پیدایش زمین و آسمان‌ها از منظر قرآن با عنوان غرفه‌ای مستقل فعالیت داشت که البته با استقبال بسیار خوبی هم روبه‌رو بود چرا که دانستن موضوعاتی اینچنین برای همه کسانی که ذره‌ای طالب علم هستند دارای جذابیت است چه رسد به آنکه از منظر قرآن پیگیری شود.
دکتر حسین امیدیانی، عضو پیوسته انجمن فیزیک ایران، عضو پیوسته انجمن نجوم ایران و عضو هیئت علمی دانشگاه مدیریت این غرفه را بر عهده داشت و اطلاعات جالبی مانند وضعیت کهکشان راه شیری در مقایسه با سایر کهکشان‌های فضا، چگونگی رخداد انفجار بزرگ در پیدایش خلقت و ... را در اختیار علاقه‌مندان قرار می‌داد.
افزایش و حمایت از برپایی چنین غرفه‌هایی به نظر می‌رسد با توجه به جنبه علمی و جذابیتی که دارند می‌توانند اثرگذاری بیشتری هم روی ایمان مخاطب به خداوند داشته باشند و آن را تقویت کنند، ضروری است و به همین دلیل هم هست که خداوند در آیات متعدد به مومنان و مسلمانان توصیه می‌کند که در پیدایش آسمان‌ها و زمین تدبر و تفکر کنند و گاهی هم می‌پرسد آیا در پیدایش زمین و آسمان نظاره نمی‌کنند؟
و پاره‌ای از آیات هم با عباراتی اخباری مانند اینکه خلقت آسمان‌ها در شش دوره انجام شده است و خلقت آن از خلقت انسان سخت‌تر است ما را به تفکر بیشتر در این رویدادها و توجه عمیق‌تر به معاد و قیامت فرا می‌خواند، از این رو ضرورت برپایی چنین غرفه‌هایی در سال‌های آینده از برخی غرفه‌های دیگر که تنها به صرف حضور به نمایشگاه آمده‌اند حس میشود.*
بخش رسانه‌های قرآنی راه‌اندازی شود
از مجموعه غرفه‌های مستقر در شانزدهمین نمایشگاه بین‌المللی قرآن، غرفه‌های رسانه‌های ایکنا، شبستان و گلستان قرآن بود که در طبقه اول قرار داشتند و اخبار نمایشگاه را منعکس می‌کردند البته رسانه‌های نمایشگاه تنها به همین رسانه‌ها ختم نمی‌شد، بلکه رادیو قرآن، رادیو ایران، شبکه‌های مختلف سیما و روزنامه‌ها و نشریاتی مانند روزنامه اعتدال و ... هم حضور داشتند و به فراخور حال و با تلاشی قابل تقدیر رویدادهای نمایشگاه را پیگیری می‌کردند.
نکته قابل ذکر درباره رسانه‌های نمایشگاه این است که نحوه و محل استقرار این رسانه‌ها کاملا پراکنده بود و به گونه‌ای که تنها ایکنا، شبستان و گلستان قرآن در کنار یکدیگر قرار داشتند و مسئولان برپایی نمایشگاه می‌توانند در سال‌های آتی بخش مستقلی را به رسانه‌های قرآنی اختصاص دهند تا همه آن‌ها مانند دیگر بخش‌ها چون حوزه و دانشگاه در کنار یکدیگر به فعالیت بپردازند تا ضمن ایجاد رفاقت بیشتر، رقابت سالم‌تری هم میان آنان شکل گیرد.
بخش بین‌الملل نمایشگاه از جمله بخش‌های پر حرف و حدیث هر دوره از نمایشگاه‌های قرآن است، این بخش با هدف بین‌المللی جلوه کردن نمایشگاه و ایجاد اتحاد بیشتر میان مسلمانان دایر میشود اما بخش موفقی نیست چرا که غالب کشورهای شرکت‌کننده توان رقابت با ایران را ندارند ضمن اینکه حضور یک هفته‌ای یا 10 روز آنان کمرنگ است. برخی از کشورهای شرکت‌کننده تنها با یک تابلوی قرآنی در نمایشگاه حاضر می‌شوند که نشان می‌دهد در گزینش افراد و کشورها توجه لازم صورت نگرفته است.
| از مجموعه غرفه‌های مستقر در شانزدهمین نمایشگاه بین‌المللی قرآن، غرفه‌های رسانه‌های ایکنا، شبستان و گلستان قرآن بود که در طبقه اول قرار داشتند و اخبار نمایشگاه را منعکس می‌کردند البته رسانه‌های نمایشگاه تنها به همین رسانه‌ها ختم نمی‌شد، بلکه رادیو قرآن، رادیو ایران، شبکه‌های مختلف سیما و روزنامه‌ها و نشریاتی مانند روزنامه اعتدال و ... هم حضور داشتند و به فراخور حال و با تلاشی قابل تقدیر رویدادهای نمایشگاه را پیگیری می‌کردند. |
وضعیت جغرافیایی و قرآنی کشورها به بخش بین‌الملل ضمیمه شود
اگر چه لزوم دامن زدن به اتحاد بیشتر میان مسلمانان حضور میهمانانی از کشورهای دیگر را توجیه می‌کند اما به نظر می‌رسد دقت بیشتر در انتخاب آثار، توجه به آثار پژوهشی قرآنی و ترجیح آن بر آثار هنری و ... کشورهای شرکت‌کننده همچنین تهیه حداقل گزارشی از وضعیت جغرافیای هر کشور و وضعیت فعالیت‌های قرآنی در آن کشورها و در معرض دید علاقه‌مندان قرار دادن می‌تواند بخش بین‌المللی را جذاب‌تر کند چراکه بخش بین‌الملل در هر نوع نمایشگاهی همیشه از جذاب‌ترین‌ها برای مخاطبان بوده و هست.
اما طبقه همکف نمایشگاه امسال شلوغ‌تر و با نشاط‌تر از سال قبل به نظر می‌آمد. شاید علت آن حضور پر رنگ بخش‌های خانواده، کودک، نوجوان و جوان و اختلاط بخش دانشگاه با حوزوی بود. وحدت حوزه و دانشگاه از شعارهایی است که از ابتدای انقلاب مورد توجه بزرگان بوده و هست و از این رو یکی شدن این دو بخش قابل تقدیر و به نوعی اقدامی ابتکاری است و باید امیدوار باشیم تا در عمل هم اتحاد میان این دو بخش با کارهای ابتکاری از سوی مسئولان هر دو بخش بیشتر شود.
شکل‌گیری بخش خانواده به صورت مستقل از امتیازات نمایشگاه شانزدهم بود، بخشی که علاوه بر ارایه خدمات مشاوره‌ای به خانواده‌ها، موضوعاتی مانند حجاب، تربیت فرزند و ... را در قالب گفتارهایی از بزرگان دینی و اندیشمندان غیر مسلمان را آموزش می‌داد و سخنرانی مشاوران مسلط در قالب نشست و دادن اطلاعات مشاوره‌ای مورد نیاز خانواده‌ها از طریق توزیع سی‌دی و پخش سخنرانی‌های از پیش ضبط شده را هم باید به مزیت‌های این بخش افزود.
بخش کودک نه به شادابی سال گذشته
البته بخش کودک در قیاس با سال قبل از شادابی فضا و تناسب با اقتضائات سنین کودکی کمی دور بود و حتی ورودی آن متناسب با ذائقه کودکان طراحی نشده بود. عدم رنگ‌آمیزی ورودی این بخش شاهدی بر این مدعا است و شاید هم به علت عجله در راه‌اندازی این بخش، این ظرافت‌ها نادیده گرفته شده بود.
در کنار نقاط ضعف و قوتی که در هریک از بخش‌های نمایشگاه به چشم می‌خورد، موضوعاتی هم وجود داشت که قابل نقد و بررسی است. معمول است که در هر نمایشگاهی، رادیو نمایشگاه طراحی میشود و این رادیو به صورت مناسب و در طول برپایی نمایشگاه به ارایه اطلاعات لازم به بازدیدکنندگان می‌پردازد و غرفه‌های مختلف را تبلیغ می‌کند اگر چه نمایشگاه قرآن کمتر جنبه بازاری و فروش محصول را دارد و بیشتر با برچسب فرهنگی و نه اقتصادی فعالیت دارد اما به نظر می‌رسد اطلاع‌رسانی در خصوص حضور شخصیت‌ها در نمایشگاه و معرفی غرفه‌ها و بخش‌های تازه راه‌یافته به مجموعه غرفه‌ها و بخش‌ها، خالی از لطف نباشد به ویژه آنکه رسانه‌ها بیشتر از هر چیز به حضور شخصیت‌ها حساسیت دارند و دوست دارند از زمان حضور آنان مطلع باشند اما گاهی اتفاق می‌افتاد که شخصیتی می‌آمد و می‌رفت اما کمتر رسانه‌ای از آن مطلع میشد.
| البته بخش کودک در قیاس با سال قبل از شادابی فضا و تناسب با اقتضائات سنین کودکی کمی دور بود و حتی ورودی آن متناسب با ذائقه کودکان طراحی نشده بود. عدم رنگ‌آمیزی ورودی این بخش شاهدی بر این مدعا است و شاید هم به علت عجله در راه‌اندازی این بخش، این ظرافت‌ها نادیده گرفته شده بود. |
کارت‌خوان‌هایی که نمی‌خواندند
از تراژدی‌های نمایشگاه شانزدهم، فروش محصولات نرم‌افزاری و کتاب با کارت‌های الکترونیک بود، اگر چه بن‌های الکترونیک با تخفیف 20 درصد محصولات قرآنی را در اختیار علاقه‌مندان قرار می‌داد اما بیشتر کارت‌خوان‌ها تنها با کارت‌های الکترونیک سامان رفاقت می‌کردند و مشتریانی که کارت الکترونیکی از بانک صادرات داشتند نه تنها یک بار و یک شب بلکه با دفعات متعدد مراجعه در شب‌های مختلف هم به زحمت می‌توانستند کتاب و یا نرم‌افزاری را خریداری کنند و از مزایای این کارت‌ها بهره‌مند شوند.
البته آرامش در فضای بخش نرم‌افزار را هم به عنوان نقطه‌ای مثبت نباید از خاطر برد، در سال‌های نه چندان دور آنقدر صدای نوارها و سی‌دی‌های مداحان فضای این بخش را پر می‌کرد که همیشه با اعتراض بازدیدکنندگان مواجه بود اما در یکی دو سال اخیر و به ویژه امسال از چنین صداهایی خبری نبود و این بخش‌ها با آرامش قابل قبولی فعالیت می‌کردند.
از بخش‌های خوب نمایشگاه در سال‌های اخیر اجرای زنده تلاوت قرآن و اذان توسط یکی از قاریان ممتاز و مشهور کشور قبل از نماز مغرب و عشاء بود و قاریانی که عمدتا دارای رتبه‌های بین‌المللی بودند قبل از اذان به مدت چند دقیقه به تلاوت می‌پرداختندو سپس اذان را هم قرائت می‌کردند.
قاریان جوان و کشوری به حاشیه نروند
این کار پسندیده است و باید در سال‌های آینده هم ادامه یابد اما مسئول برپایی این محافل که در دو سال اخیر مسئولیت آن بر عهده میرزاجانی از قاریان ممتاز دانشجویی بوده است نباید راه را برای حضور قاریان ممتاز کشوری که به هر دلیلی نتوانسته‌اند رتبه‌ای بین‌المللی داشته باشند ببندند، قاریانی که اگر چه رتبه بین‌المللی ندارند اما گاهی از قاریان بین‌المللی هم آماده‌تر به نظر می‌رسند.
از نکته‌های قابل ذکر دیگر در این بخش باید به تغییر برنامه‌ها اشاره کرد به گونه‌ای که لیست حضور قاریان برای مدت برپایی نمایشگاه از پیش اعلام شد اما در شب‌هایی که تعداد آن کم هم نبود، حضور قاری با برنامه اعلام شده قبلی تطابق نداشت که موجب بروز مشکلاتی برای بازدیدکنندگان به ویژه رسانه‌هایی که می‌خواستند خبر آن را منعکس کنند، میشد.
حضور کمرنگ و سازمانی گروه‌های مختلف مانند دانش‌آموزان از دیگر وجوه تمایز نمایشگاه شانزدهم با نمایشگاه‌های گذشته بود و حضور این اقشار کمتر به چشم می‌خورد با توجه به اینکه دانش‌آموزان در هر یک از مقاطع ابتدایی، راهنمایی و متوسطه در بهترین سن برای آموزش و ارتقاء مادی و معنوی قرار و تاثیرپذیری و پذیرش روحی و عاطفی بیشتری دارند، بازدید آن‌ها از نمایشگاه و آشنایی هر چند مختصر با موضوعات قرآنی و نهادها و امور قرآنی کشور می‌تواند تاثیر عمیق در آنان به جای گذارد و جزء ماندگارترین خاطرات زندگی آنان باشد.
| مراسم تقدیر از خادمان قرآن از جمله آئین‌هایی است که هر سال در طول برپایی ادوار مختلف نمایشگاه‌های قرآن با حضور رئیس جمهور برگزار شده است اما دو سالی است که با تاخیر و تعلیق مواجه بوده است. سال قبل این مراسم برگزار نشد و با تاخیر حدود یک سال در ماه‌های قبل در نهاد ریاست جمهوری برگزار شد. |
مراسم تقدیر از خادمان قرآن از جمله آئین‌هایی است که هر سال در طول برپایی ادوار مختلف نمایشگاه‌های قرآن با حضور رئیس جمهور برگزار شده است اما دو سالی است که با تاخیر و تعلیق مواجه بوده است. سال قبل این مراسم برگزار نشد و با تاخیر حدود یک سال در ماه‌های قبل در نهاد ریاست جمهوری برگزار شد.
امسال نیز این مراسم برگزار نشد و هنوز هم مشخص نیست که کی و کجا از خادمانی که باید در شانزدهمین نمایشگاه تقدیر می‌شدند تجلیل خواهد شد.
فارغ از این موضوع، برپایی آئین تجلیل به سبکی که امسال در نهاد ریاست جمهوری برگزار شد، شیوه مناسب‌تری از برگزاری آن در نمایشگاه قرآن است چرا که رویداد نمایشگاه که معمولا با حضور شخصیت‌ها افتتاح میشود و اختتام می‌یابد و به طور معمول هم رهبر معظم انقلاب و رئیس جمهور از آن بازدید می‌کنند، به اندازه کافی خبرساز هست تا خبر تجلیل از خادمان قرآن بتواند پررنگ شود و بازتاب مناسبی در رسانه‌ها داشته باشد اما برپایی آن در نهاد ریاست جمهوری ضمن بر طرف کردن این معضل رضایت بیشتر خادمان و فعالان قرآنی را هم در پی دارد.
بزرگداشت مرحوم حدیثی در دستور کار قرار گیرد
نکته پایانی از مجموعه نقاط ضعف و قوت شانزدهمین نمایشگاه بین‌المللی قرآن که باید به آن اشاره و بر آن تاکید کرد، موضوع برپایی آن بدون نام‌بردن از بانیان و بانی اصلی تاسیس نمایشگاه است، اگر چه گاهی از احمد مسجدجامعی به عنوان فعال و بانی نمایشگاه‌های قرآنی کشور، نامبرده میشود و امسال هم به حق از ایشان نامی به نیک برده شد اما از مرحوم «طاهر حدیثی» که یکی از بانیان اصلی و از ایده‌دهندگان اصلی برپایی نمایشگاه قرآن بوده است نامی برده نشده و جز یک دوره که در زمان حیات به عنوان خادم قرآن معرفی شد، بزرگداشتی برای یادآوری نام و زحمات او برگزار نشده است که می‌تواند در سال‌های آینده مورد توجه قرار گیرد.
گزارش از علی فرج‌زاده
جزیـــــره اســـــرار آمیــــــز دانــش