سیزه هارادان دانیشیم، گنجه شهریندن. گنجه شهرینده کیمدن. ضیاد خاندان. ضیاد خانین اؤولادی یوخ ایدی. همیشه اؤولاد دردی چکیردی. اؤولادسیزلیقدان قلبی آچیلمیردی، اوزو گولموردو. وزیری قارا کئشیش ده(قاراملیک) او گونده ایدی. لاپ سو چوخورو تاپمیشدی. بیر گون خان قارا کئشیشله(قاراملیک) باغدا اوتورموشدو، کئچمیشدن، گلجکدن صؤحبت ائله ییردیلر، دردلشیردیلر.
ضیاد خان دئدی:
- کئشیش، نه سنین اؤولادین وار، نه منیم. اؤلندن سونرا بیزیم چیراغیمیزی
کیم یاندیراجاق؟ گل فاغیر-فوغرانین قارنینی دویدوراق، نذیر-نییاز وئرک، بلکه
اللاه بیزه بیر اؤولاد وئردی. اؤزوده ایندیدن آرادا شرط قویاق.
کئشیش دئدی:
- نه کیمی شرط دئسن راضییام، تکی اؤولادیمیز اولسون.
ضیاد خان دئدی:
- ایر منیم قیزیم، سنین اوغلون اولدو، من قیزیمی سنین اوغلونا وئریم؛ یوخ، سنین قیزین، منیم اوغلوم اولدو، سن قیزینی منیم اوغلوما وئر. کئشیش راضی اولدو. کاغیذ یازیب، قول قویدوقدان سونرا هره اؤز اوتاغینا گئتدی. سحریسی گون ضیاد خان گنجه اهلینی، فاغیر-صغیرن هر نه کی وار، بیر یئره جم ائله دی، قارینلارین دویدوردو، اَیینلرین گئییندیردی، اَلسیز-آیاقسیزلارا پول وئریب، یولا سالدی.
دوققوز آی، دوققوز گون، دوققوز ساعات، دوققوز دقیقه ، دوققوز ثانیه کئچندن سونرا ضیاد خانین بیر اوغلو، قارا کئشیشین(قاراملیک) ده بیر قیزی دونیایا گلدی. ضیاد خان اعیان-اشرفی توپلاییب، شادیانالیق کئچیرتدی، اوغلانین آدینی ماحمود، قیزین آدینیمریم قویدولار. اوشاقلاری تاپشیردیلار دایه لارا. نئجه دئیرلر، ناغیل دیلی یویرک اولار. اوشاقلار بؤیویوب سککیز یاشا چاتدیلار. ضیاد خان اوغلونو موللا یانینا قویدو. قارا کئشیش(قاراملیک) ده قیزینی اؤزو اوخوتماغا باشلادی. ای دولاندی، ایل کئچدی، ماحمودلا مریم اون بئش یاشینا چاتدیلار؛ آما بو اون بئش ایلین عرضینده نه قیز اوغلانی گؤرموشدو، نه ده اوغلان قیزی.
ماحمود گونونو له له سی صوفییه دئدی:
- صوفی، گئت آتامدان ایذن آل، من اووا چیخماق ایسته ییرم. صوفی گئدیب، ماحمودون سؤزونو ضیاد خانا یئتیردی. ضیاد خان ایذن وئردی. ماحمود آت میندی، ترلانینی دا قولونون اوستونه آلیب، شهردن چیخدی. بیر قدر یول گئتدیکدن سونرا ماحمودون ترلانی قولونون اوستوندن قالخدی، بیر قشنگ قوشو قاباغینا قاتیب، اؤزونو ووردو آغاجلارین آراسینا. ماحمود دئدی:
- صوفی، سن آتیمی ساخلا، من ترلانین دالیسینجا گئدیم، گؤروم هارا قوندو؟ صوفی آتلارین یانیندا قالدی. ماحمود دوشدو قوشون دالینجا. ماحمود ترلانینی اختارماقدا اولسون، سیزه دئییم کئشیش قیزی مریمدان.
مریم باغا سئیره چیخمیشدی. سرو آغاجی نین یانینا چاتار-چاتماز گؤردو کی، بیر ترلان گؤزل بیر قوشو قاباغینا قاتیب قووور. قوش اؤزونو یئتیریب، سوخولدو
مریمین قوجاغینا. مریم تئز قوشو توتدو. ترلان اؤزونو یئتیردی، ایسته دی قوشو مریمین الیندن آلسین، مریم ترلانی دا توتدو.
او بیری طرفدن ماحمود آغاجلارین آراسیینان گلیب، بو باغا چیخدی. باخدی کی، باغ نه باغ؟.. گول بولبولو، بولبول گولو چاغیریر. آغاجلار چیچکله ییب، نرگیزلر باش قالدیریب. ماحمود بیر قدر ایره لی گئدیب گؤردو کی، سرو آغاسی نین آلتیندا مارال میثال بیر قیز یوز ناز-قمزه ایله دایانیب. قاشلار کامان، گؤزلر قارا، بورون هیند فیندیغی، سینه سمرقند کاغیذی. ماحمود گؤردو ترلانی دا بو قیزین الینده دی. ماحمود ایره لیله مک ایسته ینده مریم گئری دؤنوب اونو گؤردو. کامان قاشلارینی چاتیب، غضبلی-غضبلی دئدی:
- اوغلان، کیمسن؟ ایذنسیز بو باغا نییه گیرمیسن؟
- ماحمود آلدی سینه سازینی، گؤرک ترلانینی قیزدان نئجه ایسته ییر. الدی ماحمود:
ای گؤزل قیز، سد آفرین اصلینه،
الا گؤزلوم، ترلانیمی گتیر وئر!
منم او ترلانین اووچو صیادی،
الا گؤزلوم، ترلانیمی گتیر وئر!
ماحمود بئله دئینده قیز بیلدی کی، ترلان بونون کودو. قارا ساچلاریندان اوچ
تئل آییریب، سینه ساز عوضینده سینه سینه باسدی، گؤرک اونا نه جاواب وئردی.
الدی مریم:
من بیلیرم بو ترلانین ایشینی،
کرم ائیله، ترلانینی گل آپار!
ترلان گرک یئسین اووون دؤشونو،
کرم ائیله، ترلانینی گل آپار!
الدی ماحمود:
اینینه گئییرسن گؤزل دارایی،
شانا آلیب تئللرینی دارایی؛
صیاد اولان ترلانینی آرایی،
الا گؤزلوم، ترلانیمی گتیر وئر!
الدی مریم:
اووون اولوب بدنیندن یارالی،
بولبول اولان گول گؤرمه سه ، سارالی؛
نه اوچون دورورسان مندن آرالی؟
کرم ائیله، ترلانینی گل آپار!
الدی ماحمود:
ماحمود دئیر، نه لر گلدی باشیما،
گئدیم سؤیلگیممی تایی-توشوما؟..
اوووم سنسن، گؤزل، چیخدین قارشیما،
الا گؤزلوم، ترلانیمی گتیر وئر!
الدی مریم:
سؤز تاماما یئتدی، قیز دئدی:
- اوغلان، کرم ائله، تئز چیخ بورادان گئت، کئشیش بابام گلیب بیزی گؤرمه سین.
ماحمود دئدی:
- بو گوندن منیم آدیم کرم اولسون، سنین آدین اصلی. ایندی قوشومو وئر، واریم گئدیم.
الدی اصلی جاوابیندا گؤرک نه دئدی:
کرم، قوشون اوچدو قوندو بوداغا،
کرم اوغلان، کرم ائیله، قوشون آل!
گؤزلرینه وئررم قوربان، ساداغا،
کرم اوغلان، کرم ائیله، قوشون آل!
منیمله دوروبسان قاباق-قاباغا،
اولوم قامتینه قوربان، ساداغا،
ضیاد خان اوغلونا اولماز قاداغا،
کرم اوغلان، کرم ائیله، قوشون آل!
بولبوللر اوخویور باهارین فصلی،
گؤزلرین اولوبدو جانیمین قصدی،
ادیم مریم ایدی، سن قویدون اصلی،
کرم اوغلان، کرم ائیله، قوشون آل!
سؤز تاماما یئتدی. کرم قیزا، قیز دا کرمه آشیق اولدو، عهد-پئیمان ائله دیلر.
کرم بارماغینداکی اوزویو قیزا، قیز دا ایپک دسمالینی کرمه وئردی.
جزیـــــره اســـــرار آمیــــــز دانــش